وقتی نوزادان به دنیا می‌آیند، ترس را به عنوان پاسخی طبیعی در برابر خطر احساس می‌کنند. این واکنش را می‌توان از بدو تولد مشاهده کرد، اینکه کودکان از چیزی بترسند و وقتی خطری را حس می‌کنند گریه می‌کنند طبیعی است و می‌تواند از آنها در برابر پیشگیری از خطر مفید باشد. ولی با بزرگتر شدن کودکانی که با ترس روبرو می‌شوند مضطرب می‌شوند و این اضطراب‌های گاه و بیگاه، می‌تواند سلامت آنها را تحت‌تاثیر دهد، بنابراین بهتر است به آنها یاد دهید که چگونه با این احساسات کنار بیایند تا در آینده بتوانند اضطراب و ترس را مدیریت کنند. در این مقاله از مهدکودک نارسیس، اطلاعات مهمی در مورد ترس‌های طبیعی کودکان و روش‌های برخورد با آنها را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
ترس‌های طبیعی کودکان در سنین مختلف
ترس کودک از بدو تولد تا ۶ ماهگی شروع می‌شود و قبل از یک سالگی طبیعی است اما به تدریج با افزایش سن نوع ترس کودک تغییر می‌کند. کودک زیر یک سال از افراد ناآشنا به طور ناگهانی می‌ترسد و احساس غریبگی و ناراحتی می‌کند و از طریق پناه بردن به آغوش مادر احساس آرامش می‌کند.
مرحله دوم ترس طبیعی زمانی است که کودک شروع به راه رفتن می‌کند. در این دوران کودک احساس استقلال و جدایی از مادر می‌کند و به دلیل عدم تجربه در مواجهه با محیط جدید از ورود به محیط جدید و ناآشنا می‌ترسد.
محرک‌هایی مانند صداهای بلند، رعد‌و‌برق، احساسات مثبت و منفی کودکان یا والدین، اسباب بازی‌های متحرک در کودکان زیر دو سال، باعث می‌شود کودک بترسد.
وقتی کودک از مادر خود جدا می‌شود و به تنهایی راه می‌رود، ترس او بیشتر می‌شود و والدینی که خود افراد مضطرب و وسواسی هستند احتمال اینکه کودک ترسویی داشته باشند بیشتر است. به جای نگرانی در مورد فرزند خود، بهتر است بعد از ترس او را در آغوش بگیرید، به تدریج او را در معرض محرک‌های ترسناک قرار دهید و در طول بازی با اسباب‌بازی کنار کودک خود باشید و او را تنها نگذارید.
علل ترس در کودکان
یکی از مهم ترین علل ترس در کودکان مشکلاتی مانند اضطراب، ترس از حیوانات، تاریکی و ترس از تنهایی است.
ترس از تاریکی، در بین کودکان ۲ تا ۶ ساله متفاوت است. اکثر کودکان در این گروه سنی از مرگ می‌ترسند و سوالاتی در رابطه با مرگ می‌پرسند. در سن ۶ سالگی و با شروع دبستان، ترس از مدرسه نیز در کودکان دیده می‌شود.
ترس‌های جدی در کودکان سلامت جسمی و روانی آنها را تهدید می‌کند و در صورت جدی نگرفتن و عدم درمان ترس می‌تواند باعث ایجاد اختلالات جسمی، روانی و تربیتی در کودکان شود به طوری که نتواند از فرصت‌ها و توانایی‌های خود استفاده کند. برای درمان و کاهش میزان ترس در کودکان بهتر است علائم ترس، علل ترس و منشأ ترس را بشناسید.
ریشه‌های ترس کودکان
ترس منطقی یا غیرمنطقی را باید در کودک جستجو کرد. بیشتر ترس‌های کودکان تحت تأثیر مراحل رشد او است. هر چیزی می‌تواند باعث ایجاد احساس اضطراب در کودک شود که می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی او تأثیر منفی بگذارد و باعث ناراحتی و بروز علائمی‌مانند تحریک پذیری، خجالتی بودن، بلاتکلیفی و وابستگی به دیگران شود. در آینده، این کودکان ممکن است برای داشتن موقعیت‌های شغلی حساس دچار مشکل شوند، احساس ترس و ناتوانی در حل مشکلات فعلی داشته باشند. مهمترین نشانه‌های ترس عبارتند از:
- فرار از موقعیت‌های ترسناک
- تنشج کردن
- خشک شدن دهان
- جیغ زدن
- لرزیدن
- رنگ پریده شدن صورت
- تنگی نفس
- ضربان قلب تند
- تعریق
- احساس خستگی
- از دست دادن کنترل ادرار
- کاهش توانایی تفکر و تصمیم‌گیری
- لکنت زبان
- تماس چشمی غیر طبیعی
تفاوت در ترس کودکان و نوجوانان در هر مرحله
همانطور که گفته شد، کودکان در دوران رشد با شرایط متفاوتی مواجه می‌شوند که طبیعتاً به اشکال مختلف ترس در کودکان منجر می‌شود. برخی از ترس‌های رایج دوران کودکی در سنین مختلف عبارتند از:
۰ تا ۶ ماه
در این سن کودک فقط والدین و اعضای خانواده خود را می‌شناسد و ممکن است از دیدن چهره‌های جدید و حتی سایر کودکان بترسد.
۲ ساله
در این سن، کودکان ترجیح می‌دهند با والدین خود باشند و اغلب از رفتن به مهدکودک یا آشنایی با افراد جدید خودداری می‌کنند و این را با گریه یا بهانه آوردن نشان می‌دهند.
۴ تا ۶ ساله
در این سن، کودکان در مقایسه با سال‌های قبل خود کمی استقلال فکری دارند و البته شروع به داشتن افکار تخیلی می‌کنند. با تماشای کارتون و انجام بازی‌های رایانه ای، ممکن است هیولاها یا موجودات ترسناکی را تصور کنند که در زیر تخت یا در کمد پنهان شده اند. ترس کودکان در این سن بیشتر مربوط به تاریکی و رویاهای ترسناک است. برخی از کودکان نیز ممکن است در سنین بالاتر از ۶ سال ترس و نگرانی در مورد رعد و برق، آتش و سایر موارد مشابه داشته باشند.
بزرگتر از ۶ سال
در این سن و بالاتر، ترس کودکان ممکن است دیگر مربوط به هیولاها یا موجودات خیالی نباشد. آنها ممکن است از چیزهای دیگری مانند رعد و برق، آتش‌سوزی و غیره ترس داشته باشند.
چگونه والدین می‌توانند به کنترل ترس کودکان کمک کنند
درک و رفع ترس کودکان
ترس در کودکان خردسال، و ۶ تا ۷ سالگی، باید به گونه ای مدیریت شود که باعث شود کودکان احساس کنند که والدین در هنگام ترس کنار آنها هستند. عباراتی مانند “من اینجا با تو هستم”، “من برای تو اینجا هستم” و در آغوش گرفتن کودک می‌تواند بسیار آرامش‌بخش باشد.
وقتی کودک از تاریکی می‌ترسد، سعی کنید با او صحبت کنید و آنها را در آغوش بگیرید تا او را به خواب و استراحت در آرامش مطلق دعوت کنید و به آنها اطمینان دهید که واقعاً امن هستند. به آنها بیاموزید که تنها در محیط ساکت و تاریک می‌توانند خواب آرامی را تجربه کنند.
وقتی کودکی از هیولایی زیر تخت می‌ترسد، به آنها اجازه دهید تا با هیولای زیر تخت روبرو شوند و شجاعت را در آنها برای مقابله با آن تقویت کنید.
ترس کودکان گاهی نیاز به درمان دارد
بیشتر اوقات، والدین سردگم هستند از این که چگونه بفهمند ترس فرزندشان طبیعی است یا نیاز به مراجعه به پزشک یا روانشناس دارد. همانطور که گفته شد و با مثال‌های بالا، ترس کودکان همیشه وجود دارد، اما والدین باید با ملایمت و مهربانی در کنار آنها باشند و با عبارات مثبت به آنها کمک کنند و به آنها بفهمانند که یک سیستم حمایتی دائمی در کنار خود دارند.
با این حال، اگر ترس کودک یا نوجوان، آنها را از انجام فعالیت‌های عادی خود باز می‌دارد، یا علائمی از اضطراب، استرس، بی‌اشتهایی یا تب وجود دارد و از رفتن به مدرسه و فعالیت‌های گروهی اجتناب می‌کنند، این امر مستلزم توجه جدی است و باید به یک پزشک متخصص یا روانشناس مراجعه کند.
