تنبیه کردن کودکان یک موضوع حساس است که برای والدین همیشه یک چالش مهمی‌بوده است. درست است که هدف اصلی تنبیه، اصلاح رفتار کودک است، اما روش صحیح و اثربخش آن گاهی برای والدین مبهم است. در این مقاله از مهدکودک نارسیس، به بررسی روش‌هایی برای تنبیه کودکان به نحوی که موثر و قابل درک برای آنها باشد و موضوع چگونه کودک خود را تنبیه کنیم؟ می‌پردازیم.
تنبیه در روانشناسی چه تعریفی دارد؟
تنبیه در روانشناسی یک عملی است که برای تغییر و تنظیم رفتار فرد به کار می‌رود. تنبیه به منظور آموزش و تسلیم کردن شخص در برابر قوانین و اصول برتر استفاده می‌شود. یکی از اصول اساسی تنبیه نیز تغییر رفتار ناپسندانه و جایگزین کردن آن با رفتارهای قابل قبول است. به کمک تنبیه، افراد می‌توانند رفتارهای ناپسندی که ممکن است آسیب یا مشکلاتی را برای خود یا دیگران ایجاد کنند، متوقف کنند.
تنبیه می‌تواند به صورت فیزیکی یا ذهنی باشد. به عنوان مثال، برخی از تنبیه‌های فیزیکی شامل پرت کردن کتاب، تکان دادن، یا تنبیه‌های انفعالی مثل منع کردن فرد از بازی کردن با سرگرمی‌مورد‌علاقه‌ش می‌شود. در مقابل، تنبیه‌های ذهنی شامل تنبیه‌هایی که بر روی فکر و روان شخص تأثیر می‌گذارد، مانند زدن صفات نامطلوب بر فرد موردنظر مثل دروغگو بودن، درست شدن شک‌و‌تردیدها در مورد خود، یا افزایش اضطراب هستند.
اگر چه تنبیه می‌تواند در برخی موارد مفید واقع شود و به اصلاح رفتار فرد منجر شود، اما نباید بیش از حد استفاده شود. استفاده نامناسب از تنبیه می‌تواند منجر به اثرات منفی مانند کاهش اعتماد به نفس، افزایش خشم و اضطراب یا حتی ایجاد مشکلات روانی در فردشود. برای این که تنبیه موثر باشد، باید مقرون به صرفه، عادلانه و در قالبی که به نفع هر دو طرف باشد، اعمال شود.
چگونه کودک را به خاطر رفتار بد تنبیه کنیم؟
وقتی کودکان رفتارهای بدی از خود نشان می‌دهند، برخورد صحیح با آنها امری بسیار حائز اهمیت است. تنبیه می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای مورد استفاده والدین برای اصلاح رفتار فرزندانشان عمل کند. اما نحوه تنبیه کودکان نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا تاثیرات آن می‌تواند مثبت یا منفی باشد و تمامی روند تربیت کودک را تحت‌تاثیر قرار دهد. بنابراین می‌توان اینطور گفت که درصورتی که تنبیه به درستی انجام نشود می‌تواند عواقب شدیدی بر روی روحیه و عملکرد کودک ایجاد کند.
روش اول در تنبیه کودکان، برقراری نظم و قوانین مناسب در خانه است. قوانین منطقی و قابل درک برای کودکان را تعیین کنید و به آنها توضیح دهید. در هنگام بروز مشکلات، به جای تنبیه بدنی، از تنبیه مثبت استفاده کنید. بهتر است نتایج تنبیه را به کودکان توضیح دهید و درک شان از عواقب رفتارهای منفی و اشتباه را بالا ببرید.
از آنجا که انسان‌ها طبق رفتار دیگران عمل می‌کنند، بنابراین پدر و مادر می‌توانند الگوهای خوب و مثبت را به فرزندان خود نشان دهند تا سبک زندگی سالم را خودکار یاد بگیرند.
روش دوم در تنبیه کودکان، استفاده از تشویق برای تغییر رفتار است. هنگامی‌که کودکان رفتار صحیحی را انجام دهند، آنها را تشویق کنید. می‌توانید از جوایز کوچکی مانند تماشای فیلم مورد علاقه یا خریدن یک شیرینی استفاده کنید.
در این روش، بجای تمرکز بر تنبیه و مجازات، بر تشویق و تمجید از رفتارهای خوب تمرکز می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان به کودک برای رفتارهایی که می‌خواهیم از او ببینیم، پاداشی داد تا انگیزه بیشتری برای پیروی از آن رفتار ایجاد شود. این کار موجب تحول مثبت در رفتار کودکان می‌شود و آنها را ترغیب می‌کند بهتر از قبل عمل کنند.
روش سوم در تنبیه کودکان، ارائه مطلب به شیوه ی جذاب و بکار‌گیری بازی و سرگرمی است. وقتی که کودکان رفتارهای نادرست از خود نشان می‌دهند، از این روش استفاده کنید. برای مثال، بجای تنبیه، می‌توانید با کودکان کارت بازی بازی کنید یا به آنها یک داستان طنز بیان کنید تا از تنبیه بدنی دوری کنید
راهنمایی‌هایی برای تنبیه مثبت کودکان
تنبیه مثبت یک روش مؤثر برای آموزش کودکان است که به آنها کمک می‌کند رفتارهای مطلوب را درک کرده و آنها را انجام دهند. این روش بر اصول مثبت گرایی بنا شده است و از تشویق و تمرکز بر رفتارهای مثبت به جای تنبیه و تنبیه منفی استفاده می‌کند.
چهار راهنمایی مهم در استفاده از تنبیه مثبت برای بچه‌ها عبارتند از: بیان وضوح در مورد رفتارهای مورد انتظار، استفاده از تشویق و تحسین، ایجاد ارتباط قوی با کودکان و تمرکز بر نقاط ضعف به صورت سازنده. که دو مورد اول به دلیل اهمیت بالایی که دارند توضیح داده شده است.
نخستین راهنمایی برای تنبیه مثبت کودکان، بیان وضوح در مورد رفتارهای مورد انتظار است. کودکان برای درک صحیح از نحوه انجام کارها نیاز به راهنمایی دارند. بنابراین، به اندازه کافی به آنها توضیح دهید که کدام رفتارها قابل قبول هستند و از کدام رفتارها نفرت دارید. مثلاً به آنها بگویید که مرتب کردن اتاقشان پس از بازی، یک رفتار مطلوب است.
دومین راهنمایی استفاده از تشویق و تحسین است. این روش به کودکان انرژی و اعتماد به نفس می‌دهد و آنها را برای تکرار رفتارهای مثبت تشویق می‌کند. با ابراز تحسین به کودکان و تشویق آنها برای انجام فعالیت‌های خوب، می‌توانید بر روی رفتار مثبت شان تأثیر بگذارید. دادن هدیه در مواقعی که کودکان رفتارهای مطلوب را انجام می‌دهند، همچنین می‌تواند یک روش اثربخش برای تقویت تنبیه مثبت باشد.
اشتباهات رایج در تنبیه کودکان و چگونه آنها را اجتناب کنیم
تنبیه کودکان یکی از موضوعات حساس و مهم در تربیت آنهاست. با این حال، گاهی اشتباهاتی در روش تنبیه کودکان به وجود می‌آید که ممکن است عواقب منفی روانی بر آنان داشته باشد. در ادامه، اشتباهات رایج در تنبیه کودکان آورده شده است.
یکی از اشتباهات رایج در تنبیه کودکان، استفاده از تنبیه‌های سخت در تربیت آنهاست. برخی والدین ممکن است هنگام بروز خطا یا رفتار ناپسند کودکان، از تنبیه‌های فیزیکی مثل ضرب، شتم و یا حتی تهدید استفاده کنند. این روش‌ها اغلب نتایج منفی و ناخوشایندی را برای کودکان دارند. به جای آن، بهتر است از روش‌های تنبیه غیرفیزیکی مثل تفسیر دلایل برای عمل بچه و یا اجرای محدودیت‌های موقت استفاده کنیم.
علاوه بر این، یکی دیگر از اشتباهات رایج در تنبیه کودکان، تنبیه در هنگام خشم و عصبانیت است. بسیاری از والدین ممکن است در هنگام بروز تقصیر کودکان، به طور ناشی از خشم و عصبانیت، و با تندی و نفرت عمل کنند. این رفتار نه تنها باعث کاهش اعتماد بچه به خودش می‌شود بلکه به تکرار اشتباهات بیشتر آنها نیز می‌انجامد. در اینجا کنترل هیجان می‌تواند مفید باشد. باید به کودکان آموزش داد که احساسات خود را کنترل کنید و سپس با آنها بحث کنید و درباره خطاهای آنها صحبت کنید.
نتیجه‌گیری
تربیت کودک یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است. دستیابی به روش‌های موثر برای تنبیه کودکان می‌تواند در حفظ نظم خانواده و برقراری روابط سالم میان اعضای خانواده مؤثر باشد. با خواندن این مقاله متوجه می‌شوید که در صورت مشاهده رفتار ناخوشایند از کودک خود چگونه آنها را به شیوه درست تنبیه و تربیت کنید تا بعدها به مشکلات روانی و حالات رفتاری منفی دچار نشود.
