تربیت کودکان یکی از وظایف مهم والدین است و همه آنها آرزو دارند روزی که بچه‌هایشان به بزرگسالی می‌رسند، افراد خوش برخورد، خلاق و موفق باشند. اما برخی از بچه‌ها مشکلات رفتاری مثل احساس حسادت بیشتری نسبت به دیگران را تجربه می‌کنند که ممکن است به عنوان یک خصوصیت رفتاری منفی در نظر گرفته شود. در این مقاله از مهدکودک نارسیس، درباره اینکه با کودک حسود چه کنیم؟ روش‌های غلبه بر حسادت کودکانه صحبت خواهیم کرد.
حسادت در کودکان
حسادت یکی از احساسات انسانی است که در بسیاری از افراد، به ویژه کودکان مشاهده می‌شود. حسادت به معنای داشتن حس آزردگی از موفقیت یا داشتن چیزی که شخص دیگری دارد است. حسادت در کودکان پدیده‌ای رایج است که می‌تواند به وسیله آموزش و تربیت مناسب کنترل شود.
اولین دلیل حسادت در کودکان، عدم اطمینان نسبت به خود و کمبود اعتماد به نفس است. برخی کودکان ناخواسته از طریق مقایسه خود با دیگران، احساس کمبود و شکست می‌کنند. این عدم اعتماد به نفس می‌تواند به شکل حسادت و رفتار بد با دیگران به نمایش درآید. بهتر است والدین و مربیان برای تقویت اعتماد به نفس کودکان، توجه کافی به موفقیت‌ها و استعدادهای آنها داشته باشند و آنها را به بهبود و توسعه مهارت‌های خود تشویق کنند.
دومین دلیل حسادت در کودکان، عدم توانایی در مقاصد قرار گرفتن به خوبی است. ممکن است برخی کودکان به دلیل سن و شرایط جسمی‌‌یا روحی نتوانند مانند دیگران عملکرد کافی داشته باشند. به عنوان مثال، یک کودکی که در یک ورزش ضعیف است، ممکن است به این علت با همسالان خود، حسادت کند. در چنین مواقعی، لازم است که والدین و مربیان به کودکان آموزش دهند خود را با محیط و شرایط خود را وفق دهند و اهمیت مقایسه نکردن خود با دیگران را بیان کنند.
سومین دلیل حسادت، نداشتن درک و احساس همدلی است. برخی کودکان به دلیل تجربه کم در درک درد و رنج دیگران، تمایلی ندارند تا با شرایط دیگران همدلی کنند.
سن حسادت در کودکان چه سنی است؟
حسادت یکی از ویژگی‌های روانی است که همه افراد از جمله کودکان تجربه می‌کنند. شروع حسادت در کودکان سن مشخصی ندارد و سن حسادت در کودکان بستگی به مراحل توسعه‌ی روانی آنان دارد. بر اساس رشد شناختی و اجتماعی کودکان، معمولاً در سن ۳-۴ سالگی به طور قابل توجهی حسادت در آنان شکل می‌گیرد. هرچند ممکن است که برخی کودکان از سنین پیشین نیز نشانه‌هایی از حسادت را در خود نشان دهند.
حسادت در کودکان معمولاً به دلیل تملک‌گری و نارضایتی به وجود می‌آید، برای مثال، کودکی که مادرش خواهری جدید را بیش از حد دوست داشته باشد، ممکن است نسبت به خواهر خود احساس حسادت کند. همچنین، توجه بیش از حد والدین به یکی از خواهران یا برادران می‌تواند حسادت در کودک را به وجود آورد. حسادت به دلیل تملک و به وجود آمدن نارضایتی از عدم تطبیق محیط با تصورات کودک، رخ می‌دهد و این حسادت به طور معمول منجر به کاهش اعتماد به نفس کودک می‌شود.
دلایل حسادت کودکانه
یکی از دلايلی که می‌تواند باعث حسادت در کودکان شود، نیاز به دریافت توجه و علاقه از سوی افراد مهم در زندگی کودک است. به طور مثال، وقتی کودکی دیگر مورد علاقه والدین باشد و مورد تحسین و تعریف واقع می‌شود، کودک علاقه‌ای ندارد که پدر و مادرش کودک دیگری را نسبت به او دوست داشته باشد و این می‌تواند به وجود حسادت بین او و کودک دیگر بیانجامد.
همچنین، سخت‌گیری بودن والدین نیز می‌تواند نقش مهم در شکل‌گیری حسادت در کودکان داشته باشد. وقتی‌که والدین یکی از بچه‌ها را بیشتر از دیگر فرزندان مورد تحسین و تعریف قرار می‌دهند، بقیه کودکان ممکن است به او حسادت کنند و این ممکن است در دنیای کودکانه ترس ایجاد کند که به نوبه خود باعث بروز واکنش‌های منفی شود.
همچنین، رقابت بین برادران و خواهران می‌تواند یک عامل دیگر برای شکل‌گیری حسادت باشد. وقتی کودکان برای گرفتن توجه و تحسین بیشتر پدر و مادر خود به رقابت با یکدیگر می‌پردازند، احساس رقابت در آنها شکل می‌گیرد و به تدریج به منجر به یک رفتار حسودانه می‌شود.
راهکارهای مقابله با حسادت در کودکان
حسادت به این معنا است که کودک ممکن است به دلیل داشتن آنچه دیگران ندارند، احساس خشم و تنفر کند. برای مقابله با حسادت در کودکان، چند راهکار می‌توان در نظر داشت:
ابتدا مهم است که کودکان با دیگران مقایسه نشوند. به آنها بیاموزید که هر فردی ویژگی‌ها و استعدادهای خاص خود را دارد و هیچ کس کامل نیست. از آنها بخواهید تا به خودشان اعتماد کنند و خودشان را باور کنند. همچنین، از آنها بخواهید به جای رقابت کردن با دیگران تلاش کنند به بهترین نسخه خود تبدیل شوند.
روش‌های دیگری مانند شرکت در فعالیت‌های گروهی و همکاری با دیگران نیز به کودکان کمک می‌کند تا با حسادت خود مقابله کنند. با تشویق کودکان به همکاری و اشتراک‌گذاری تجربیات خود، آنها با مفهوم تیم و ایجاد روابط محکم با دیگران آشنا می‌شوند. این موجب می‌شود تا وقتی کودکان موفقیتی را در کسی دیگر مشاهده کردند، به جای حسادت، احساس خرسندی و خوشحالی کنند و درک کنند که با همکاری و همراهی می‌توانند به موفقیت دست یابند.
در نتیجه می‌توان گفت که حسادت یکی از احساسات طبیعی است که در کودکان ممکن است رخ دهد. با ایجاد اعتماد به نفس در کودکان و آموزش مهارت‌های اجتماعی، می‌توان آنها را به راهکارهای مناسب برای مقابله با حسادت آموخت. البته مهم است به کودکان نشان دهید که غیر از رقابت، همکاری و همراهی با دیگران نیز می‌تواند به موفقیت منجر شود.
نکات کلیدی برای پیشگیری از حسادت در کودکان
حسادت یک احساس رایج است که می‌تواند بر روابط دوستی و جامعه تأثیر منفی بگذارد و کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند. درک نکات کلیدی برای جلوگیری از حسادت در کودکان می‌تواند به داشتن ارتباط مثبت و بدون تنش او با دیگران کمک کند.
اولین قدم در پیشگیری از حسادت، شناخت احساسات و توانمندی‌های کودک است. با تشویق کودکان به کشف علایق و استعدادهای خود، احساس ارزشمندی در آنها ایجاد می‌شود و کمتر خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. علاوه بر این، آموزش همدلی به کودکان می‌تواند به آنها کمک کند تا بابت دستاوردهای خود و موفقیت‌های دیگران خوشحال باشند.
یکی دیگر از عوامل مهم در پیشگیری از حسادت در کودکان، ایجاد یک محیط حمایتی است. والدین و معلمان می‌توانند به جای تقویت روحیه رقابتی، همکاری و کار گروهی را تشویق کنند. تاکید بر اینکه هر کودک دارای نقاط قوت و ضعف منحصر به فردی است به کاهش حسادت در بین کودکان کمک می‌کند. علاوه بر این، فراهم کردن فرصت‌هایی برای کودکان برای به اشتراک گذاشتن دستاوردها و استعدادهای خود می‌تواند فضایی از خودباوری و تحسین را به جای حسادت ایجاد کند.
بیان کردن هر آنچه در ذهن کودک می‌گذرد برای جلوگیری از حسادت بسیار مهم است. تشویق کودکان به بیان آشکار احساسات و نگرانی‌های خود به رشد هوش هیجانی آنها کمک می‌کند. ایجاد یک فضای امن که در آن کودکان بتوانند بدون قضاوت در مورد احساسات و تجربیات خود صحبت کنند، می‌تواند به رفع هرگونه احساس حسادت قبل از تبدیل شدن به رنجش کمک کند. با آموزش مهارت‌های ارتباطی به کودکان، آنها می‌توانند بیاموزند که خود را به شیوه ای سالم ابراز وجوپ کنند و بدون حسادت، تعارضات را حل کنند.
