اولین باری که کودک تان با دستان کوچولو و ظریفش انگشت شما را گرفت و فشرد، را به خاطر دارید؟ آن لحظه هیجان‌انگیز و فراموش نشدنی نشانه رشد کودک است که می‌تواند با انگشتان دست خود با دنیای بیرون ارتباط برقرار کند. ما با افتخار به پیشرفت آنها نگاه می‌کنیم. اما آیا تا به حال فکر کرده اید که چگونه می‌توانید کودک باهوش و توانمندی را بزرگ کنید ؟ راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید به فرزندتان کمک کنید مهارت‌های خود را پرورش دهد و آینده ای روشن تر برای او ایجاد کند. در این مقاله مهدکودک نارسیس، به یکی از مهم‌ترین این مهارتها یعنی مهارت دست ورزی درکودکان می‌پردازیم و اهمیت و روش‌های پرورش آنها را بررسی می‌کنیم.
مهارت دست ورزی به هر فعالیتی اشاره دارد که موجب تقویت انگشتان، دست‌ها و حرکات آنها میشود. بر اساس این تعریف، مهارت دست ورزی در سال‌های اولیه زندگی کودک با تلاش برای نگه داشتن اشیاء در طول زمان آغاز میشود. با این حال، در اکثر کودکان، تقویت مهارت دست ورزی باید جدی گرفته شوند تا در سال‌های بعد (پیش دبستانی و بعد از آن) با مشکل روبرو نشوند. به طور کلی، هر عملی که نیاز به مهارت دست یا هماهنگی با سایر اندام‌های بدن دارد، در دسته مهارت دست ورزی کودک قرار می‌گیرد. بنابراین، کودکان، مثل بزرگسالان، به این مهارتها نیاز دارند. از بستن بند کفش و آوردن قاشق به دهان تا نوشتن و نقاشی، همه با پرورش مهارت دست ورزی خوب امکان‌پذیر است.
مهارت دست ورزی کودک چیست؟
مهارت دست ورزی همه چیز را در مورد استفاده از انگشتان، دست‌ها و مچ دست‌های شما برای انجام فعالیت‌های مختلف را در برمی‌گیرد. وقتی بچه ای سعی میکند همه چیز را در دستان خود بگیرد و نگه دارد، کم کم انگشتان دست او قوی می‌شوند تا وقتی بزرگ شد با مشکل مواجه نشود.
اساسا، هر کاری به استفاده از دستان یا هماهنگی آنها با سایر قسمت‌های بدن نیاز داشته باشد، از بستن بند کفش و تغذیه خود گرفته تا نوشتن و نقاشی، در دسته مهارت دست ورزی، برای کودکان قرار می‌گیرد؛ همه این فعالیت‌ها با مهارت دست ورزی توسعه یافته امکان پذیر است.
فواید دست ورزی برای کودکان
یادگیری و کسب تجربه برای کودکان مهم است، کودکان در این سن نیاز به شناخت و پرورش مهارت‌های مختلف شناختی، اجتماعی، حسی و حرکتی دارند تا در زندگی موفق تر باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که عملکرد تحصیلی به طور مستقیم با مهارت‌های دستخط مرتبط است؛ هر چه دستخط کودک بدشکل و ناخوانا باشد عملکرد تحصیلی او نیز ضعیف و پایین است . علاوه بر این، برخی از اختلالات شناختی را می‌توان با رشد مهارت‌هایی مانند خط دست بهبود بخشید.
به طور کلی دست خط و نوشتن به ما اجازه می‌دهد افکار و ایده‌های خود را روی کاغذ بیان کنیم. این یک مهارت ضروری برای برقراری ارتباطات واضح و موثر به شمار می‌رود. بهتر کردن دست خط به بهبود مهارت‌های شناختی مانند حافظه، توجه به جزئیات و توانایی حل مسئله کمک میکند. علاوه بر این، تقویت مهارت‌های دست ورزی خوب مثل دستخط خوب می‌تواند عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را افزایش دهد و منجر به رشد و موفقیت شخصی او شود.
مزایای تقویت مهارت‌های دست ورزی در کودکان
ایجاد استقلال و افزایش اعتماد به نفس
یادگیری مهارت‌های دست ورزی برای کودکان موجب به دست آوردن استقلال و افزایش اعتماد به نفس آنها میشود. به همین دلیل مهم است که تقویت مهارت‌های دست ورزی از طریق بازی‌هایی مثل سفالگری، نواختن آلات موسیقی و نقاشی در کارگاه‌های تخصصی برای کودکان ۳ تا ۴ ساله تأکید میشود. تقویت مهارت‌های دست ورزی به کودکان اعتماد به نفس کافی می‌دهد تا جهان اطراف خود را به طور مستقل کشف و تجربه کنند. بودن در محیط‌هایی مثل مهدکودک و درگیر شدن در بازی‌های دستی به کودکان کمک میکند تا این مهارت را پرورش دهند.
بهبود عملکرد و توانایی مهارت دست ورزی در مسئولیت پذیری
با تقویت مهارت‌های دست ورزی، کودکان می‌توانند به تدریج برخی از مسئولیت‌های خود را بر عهده بگیرند. به عنوان مثال، کودک می‌تواند یاد بگیرد که تنهایی و بدون کمک گرفتن از دیگران غذا بخورد، بند کفش خود را ببندد، اشیاء را در دست بگیرد، با ابزارهایی مثل قیچی یا مداد کار کند یا خوب بنویسد. کودکان برای انجام این مسئولیت‌ها نیاز به هماهنگی بین مغز و دست‌ها و همچنین مهارت‌های شناختی-حرکتی دارند که مجموعه ای از مهارت‌های دست ورزی محسوب می‌شوند.
افزایش عزت نفس و انگیزه در کودکان
همانطور که اشاره کردیم، تقویت مهارت‌های دست ورزی به افزایش استقلال و اعتماد به نفس در کودکان کمک میکند. از طریق این توانایی‌ها، کودک می‌تواند وظایف شخصی را انجام دهد و در نتیجه اعتماد به نفس پیدا کند. شستن دست‌ها، لباس پوشیدن، غذا دادن به خود، بازی کردن و سازماندهی اشیاء به کودکان کمک میکند تا به تدریج عزت نفس خود را افزایش دهند و انگیزه ای برای انجام کارهای دیگر و کسب تجربیات جدید پیدا کنند.
پرورش مهارت‌های شناختی و هماهنگی عصبی
برای کنترل بهتر دست‌ها، مغز و سیستم عصبی حرکتی فرد نقش اساسی دارند. به همین دلیل است که پرورش مهارت‌های دست به بهبود سیستم عصبی و مهارت‌های شناختی کودک مانند حافظه، تمرکز، یادگیری و خلاقیت کمک میکند. همچنین هماهنگی بین مغز و دست‌های کودک را نیز بیشتر میکند.
افزایش مهارت دست ورزی کودکان چه اهمیتی دارد؟
یکی از مزایای مهارت دست ورزی برای کودکان این است که به تقویت حس کنجکاوی و اکتشاف آنها کمک کند. مشارکت در بازی‌ها و فعالیت‌های مرتبط با مهارت دست ورزی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی، ارتباطات و روابط کلی کودک را افزایش دهد. کودکانی که ممکن است در بیان احساسات و افکارشان مشکل داشته باشند می‌توانند به راحتی احساسات خود را در فضای ایجاد شده توسط این بازی‌ها و فعالیت‌ها مثل فعالیت های صنایع دستی ابراز کنند. علاوه بر این، تمرکز در آنها افزایش می‌یابد و مهارت‌های یادگیری آنها بهتر میشود.
یکی از مهم‌ترین تأثیرات فعالیت‌های صنایع دستی بر کودکان این است که آنها تسلط و کنترل بر حرکات فیزیکی خود را به دست می‌آورند و تمام حواس آنها به طور کامل درگیر این فعالیت است. با این کار به آسانی تمرکز کردن را فرا می گیرند و حتی می‌توانند هماهنگی بین مغز، مهارت‌های حرکتی و چشم خود را بیشتر کنند.
با چه روشهایی می‌توان مهارت دست ورزی کودکان را تقویت کرد؟
یکی از مهارت‌هایی که به رشد دست کودکان کمک میکند استفاده از خمیر بازی است. کودکان باید از سن ۳ سالگی کار با خمیر بازی را شروع کنند. بازی با خاک رس به افزایش مهارت‌های دست ورزی کودکان از این سن کمک میکند. کودکان باید از سن ۳ سالگی فرصت باز و بسته کردن دکمه‌های لباس خود را داشته باشند. در حدود سن ۵.۵ تا ۶ سالگی، کودک می‌تواند بند کفش خود را ببندد، بنابراین در سن ۵ سالگی، مادر باید نحوه گره زدن بندهای کفش را به کودک بیاموزد. البته قبل این کار می توان از گره بستن روسری شروع کرد و کم کم بستن بند کفش را آموزش دهد. این کار نیاز به زمان، صبر و تحمل دارد. البته بیشتر این مهارتها در مهدکودک آموزش داده میشود اما اگر کودکی به مهدکودک نرود مادر باید در خانه با او روی این مهارتها کار کند.
نتیجه‌گیری
یادگیری نحوه استفاده از دست‌ها و انگشتان یکی از مهم ترین مهارت‌های اساسی برای رشد کودک است، به ویژه در سال‌های اولیه رشد کودک، تقویت و پرورش مهارت دست ورزی در کودکان بسیار مهم است. بسیاری از فعالیت‌های روزمره برای کودکان نیاز به مهارت دست ورزی دارند. به عنوان مثال، نگه داشتن مداد هنگام نوشتن، استفاده از قیچی، نگه داشتن چنگال و قاشق و دکمه زدن پیراهن همه به مهارت دست ورزی نیاز دارند. با خواندن این مقاله درباره روش‌های تقویت مهارت دست ورزی در کودکان بیشتر آشنا می‌شوید.
