کودک ۶ ساله در مرحله‌ای از رشد جسمانی و روانی قرار دارد که گر چه در مقایسه با سال‌های پیشین خود پیشرفت قابل توجهی دیده می‌شود ولی گاهی ممکن است در برخورد با چالش‌های روزانه برخورد و رفتارهای نامناسب از او سر بزند و حتی هنوز به دلیل پایین بودن سن تجربه و شناخت کافی از محیط اطراف خود ندارد. در این مقاله از وب‌سایت مهدکودک نارسیس به موضوع چگونگی رفتار و نحوه تربیت کودک شش ساله می‌پردازیم:
کودک در سن ۶ سالگی معمولاً بین ۱۸ تا ۲۰ کیلوگرم وزن دارد و قد او بازه ۱۱۵ تا ۱۲۰ سانتیمتر است. عضلات و قوه جسمی‌در این دوران قوی‌تر می‌شود و حرکات بدنی دقیق‌تر و هماهنگ‌تری پیدا می‌کند. در ادامه به مشخصات روانشناسی و مشکلات رفتاری کودک در این سن بیشتر توضیح می‌دهیم.
روانشناسی کودک ۶ ساله
روانشناسی کودکان ۶ ساله به مطالعه رفتارها، توانایی‌ها، تمایلات و تغییرات شناختی و اجتماعی کودکان در این دوره سنی می‌پردازد. در این مرحله از زندگی، کودک در مقایسه با سال‌های قبل خود درگیر چالش کمتری است و شخصیت آن شکل گرفته است گرچه در برخورد با مشکلات رفتارهای کودکانه ای مثل نق زدن، بهانه‌جویی و مقابله‌طلبی را از خود نشان می‌دهد.. در این مقاله، به برخی از جنبه‌های روانشناسی کودک ۶ ساله پرداخته خواهد شد.
مهارت شناختی کودک ۶ ساله
در این دوره، کودک توانایی بیان افکار و احساسات خود را پیدا می‌کند و می‌تواند مسائل ریاضی را درک کند. همچنین، توانایی تمرکز بر روی یک وظیفه را دارد و معمولاً به صورت خودجوش و با علاقه به شناخت بیشتر دنیای اطراف خود می‌پردازد.
مهارت خواندن کتاب‌های شعر و قصه نسبت به قبل پیشرفت می‌کند و به کتاب خواندن علاقه نشان می‌دهد، حتی از مفاهیم ریاضی و اعداد لذت می‌برد و مواردی مثل سنگینی و یا سبکی جنس را می‌شناسد.
در این دوره، توانایی تشخیص و تفکر درباره نیازها و احساسات خود و دیگران را پیدا می‌کند و می‌تواند در فعالیت‌های گروهی شرکت کند. همچنین، در بازی کردن ترجیح می‌دهد با دوستان و همسن وسال خود به بازی کردن بپردازد و کمتر تمایل به بازی با اسباب بازی را از خود نشان می‌دهد.
مهارت عاطفی کودک ۶ ساله
در این دوره کودک توانایی تشخیص و بیان احساس خود را پیدا می‌کند و ممکن است علاقه، خشم، نارضایتی و گاهی اوقات حسادت و یا توجه به دیگران را از خود نشان دهد. در مقایسه با سال‌های قبل عاطفی تر است و تمایل زیادی به بروز هیجان‌های منفی و مثبت خود دارد.
در این سن کودک به دنبال دیده شدن است و دوست دارد در بازی‌های گروهی بیشتر به چشم بیاید و مورد تایید دوستان و دیگران قرار بگیرد و همچنین دوست دارد در تعاملات اجتماعی خود با دیگران همکاری کند.
این سن بهترین زمان برای یادگیری مهارت‌هایی مثل احترام به دیگران، رفتارهای خوب، تلاش و زحمت کشیدن و گفتن حرف‌های درونی کودک ۶ ساله است، بهتر است به کودک مسئولیت‌های متناسب با شخصیت و سن او دهید، کارهایی را به او بسپرید که موجب بیشتر شدن خودباوری و عزت نفس او می‌شود. چنانچه رفتار اشتباهی را از او مشاهده کردید به جای تنبیه و برخود بد با او به گفتگو بنشینید و چرایی و دلایل رفتار اشتباه او را بگویید، صحبت درباره رفتارهای منفی با کودک موجب می‌شود رفتارهای بد و خوب را بشناسد و درباره رفتارهای منفی دوستان خود از خود مقاومت نشان دهد.
مشکلات رفتاری کودک ۶ ساله
مشکلات رفتاری کودکان ۶ ساله می‌تواند در زمینه‌های مختلف و به طور موقت رخ دهد. این مشکلات می‌توانند سبب نگرانی و استرس برای والدین و خانواده شوند. در ادامه به برخی از مشکلات رفتاری شایع در کودکان ۶ ساله و راهکارهای مدیریت آنها پرداخته خواهد شد.
۱. نافرمانی کردن: کودکان در این سن با اینکه قادر به درک قوانین اجتماعی و سایر محدودیت‌ها هستند، اما ممکن است به طور عمد آنها را نادیده بگیرند و خود را متعهد به رعایت آنها ندانند و از زیر بار آنها شانه خالی کنند. برای مقابله با این مشکل، والدین باید قوانین را به صورت واضح تعیین کرده و تبعات عدم رعایت برای آنها را توضیح دهند. همچنین، در صورتی که کودک قوانین و محدودیت‌ها را رعایت کرد یا رفتار خارج از قوانین تعریف شده را از خود بروز داد اجرای روش‌هایی مثل پاداش و تنبیه می‌تواند مفید باشد.
۲. خشونت و مقابله‌جویی: برخی از کودکان در این سن ممکن است به دلیل عدم توانایی در برقراری ارتباط مؤثر و صحیح با دیگران، به شکل خشونت آمیز رفتار کنند. برای مدیریت این مشکل، والدین باید به کودکان آموزش دهند که خشونت هیچ‌گاه راه حل مناسبی نیست و به جای آن، راه‌های سازنده و صلح‌آمیز برای حل مسائل را یاد بدهند. کنار این موارد، تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی نیز می‌تواند به کودکان در کنترل خشونت کمک کند.
۳. نگرانی و اضطراب: در این سن، بعضی از کودکان ممکن است با نگرانی و اضطراب مواجه شوند. این مشکلات می‌توانند به دلیل تغییرات در زندگی خانوادگی، محیط مدرسه یا رویدادهای ناخوشایند رخ دهند. برای مدیریت نگرانی و اضطراب کودکان، والدین باید با آنها درباره علل نگرانی صحبت کنند. همچنین، تقویت استراتژی‌های مقابله و تسلط بر احساسات نیز می‌تواند به کودکان در کاهش نگرانی و اضطراب کمک کند.
۴. لجبازی کردن: کودکان به دلایل مختلفی ممکن است لجبازی کنند، این ممکن است به دلیل مشکل جسمی و عصبی، نادیده گرفتن احساسات خود یا دیگران، یا حتی نقص در مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی آنها باشد.
به طور خلاصه، مشکلات رفتاری کودکان ۶ ساله ممکن است برخی از موارد بالا یا همه آنها باشد. برای مدیریت این مشکلات، والدین باید قوانین را به صورت واضح تعیین کنند، به کودکان مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی را آموزش دهند و فضای امن به منظور تربیت و حمایت برای آنها فراهم کنند.
تربیت کودک ۶ ساله
باید توجه داشت که هر کودک منحصر به فرد است و نیازمندی‌ها و شخصیت‌های مختلفی دارند. بنابراین، بهتر است روش‌های تربیتی خود را با توجه به نیازهای ویژگی هر کودک تطبیق داد.
همانطور که گفته شد کودک ۶ ساله با مشکلات و چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کند و تمایل دارند شخصیت و استقلال شخصی خود را نسبت به قبل بیشتر کنند، البته با توجه به ماهیت سن و رشد کودک در این دوره او رفتن به مهدکودک و گروه‌های دوستی را تجربه می‌کند و قطعا بودن در محیط جدید نگرانی‌های خاص خود را دارد. و طبیعی است که رفتارهایی مثل امتناع از مهدکودک رفتن یا اضطراب جدایی از والدین را داشته باشد، همچنین رفتارهایی مثل بدخلقی، غرغر کردن و اعتراض کردن را در پی داشته باشد. از این رو دانستن برخورد مناسب با هر یک از رفتارهای کودک می‌تواند در تربیت و مهار کردن رفتارهای بد او تاثیر مثبت داشته باشد.
در قدم اول برای مدیریت کردن رفتارهای کودک خود صبور باشید و شروع به قوانین و محدودیت‌های جدید برای او کنید تا بهانه ای برای شانه خالی کردن و بهانه جویی نداشته باشد. تنبیه‌های شدید، رفتارهای تند و محدودیت‌های افراطی تاثیر معکوس دارد.
در اجرای قوانین و محدودیت‌ها صریح باشید و با کودک خود درباره انتظاراتی که از او در خانواده و مهدکودک می‌رود شفاف صحبت کنید، به او تذکر دهید که تکالیف و کارهای مهدکودک خود سر ساعت مشخصی به پایان برساند و حتما در آخر اطمینان پیدا کنید که کودک منظور و خواست شما را به درستی فهمیده باشد و بداند در صورت بی توجهی چه عواقبی که به واسطه عدم پیروی از قوانین است، انتظار او را می‌کشد.
چنانچه در طول کار با مخالفت و کج خلقی‌های کودک مواجه شدید، با او بحث نکنید ولی به حرف‌های او در آرامش کامل گوش دهید. نکته مهمی‌که لازم است رعایت کنید زمانی که کودک با حرف‌های شما مخالفت و بهانه جویی می‌کند بهتر است با او مقابله به مثل نکنید و به قول و حرف‌های خود پایبند باشید.
اگر قصد دارید کودک خود را به شیوه غیرمستقیم تنبیه کنید، روش‌هایی را انتخاب کنید که کودک متوجه کار زشت و اشتباه خود شود، تنها ماندن در یک اتاق شاید بچه کوچکتر را بترساند ولی قطعا کودک شش ساله می‌فهمد این تنهایی موقت و گذراست درحالی که محروم کردن او از بازی مورد علاقه ش می‌تواند کارساز باشد و تاثیر بیشتری در مقایسه با روش‌های تنبیه پیشین داشته باشد.
نتیجه‌گیری
باتوجه به اینکه کودک ۶ ساله در دوره حساسی به سر می‌برد و تجربه‌های جدیدی مانند مهدکودک رفتن و یا آماده شدن برای درس خواندن را تجربه می‌کند و چالش‌های زیادی را در برخورد با محیط خانواده و دوستان خود دارد لازم است در تربیت و آموزش به او نکات و موارد ضروری را بدانید، در این مقاله همه آنچه که در این‌باره باید بدانید گفته شده است.
برای شناخت بیشتر تحولات جسمی و روانی کودکان در سنین مختلف بر روی لینک‌های زیر کلیک کنید:
- رشد کودک یک ساله
- آموزش کودک دو ساله
- تربیت کودک دو ساله
- کودک سه ساله
- رشد کودک چهار ساله
- رشد کودک پنج ساله
