کودک چهار ساله با حرف زدن، روش بازی، رفتار و حرکت‌های خود چیزهای زیادی را به اطرافیان خود می‌آموزد. معمولا کودکان هنگامی‌که به سن چهار سالگی می‌رسند می‌توانند به سطح جدیدی از توانایی‌های خود دست می‌یابند.
قبل از اینکه به موضوع آموزش کودک ۴ ساله بپردازیم، لازم است با مراحل رشد کودک و چالش‌های پیش‌رو در این سن در این مقاله وبسایت مهدکودک نارسیس آشنا شویم:
برای رشد کودک چهار ساله چه باید کرد
در این سن کودک شما می‌تواند با دقت بیشتری به دنیای بیرونی خود توجه کند و کمتر تحت‌تأثیر عوامل حواس‌پرتی قرار گیرد. طبیعی است در این سن تعداد سؤالات افزایش یابد؛ زیرا کودک کنجکاوی قوی در برابر دنیای اطراف خود دارد.
علاوه بر این، در این سن مهارت‌های ذهنی کودک افزایش پیدا می‌کند که بخش بزرگی از یادگیری او محسوب می‌شود.
هیچ‌گاه سرعت رشد و یادگیری دو کودک یکسان نیست و صحیح نیست انتظار یک الگوی ثابت برای پیشرفت و رشد کودکان داشته باشیم.
در ادامه مهم‌ترین تغییرات شناختی و روانی برای کودکان چهار ساله ذکر شده است:
نشانه‌های رشد فیزیکی یا حرکتی کودک
اکثر کودکان در این سن رشد، استقلال، کنترل خود و خلاقیت بیشتری پیدا می‌کنند و از بازی با اسباب‌بازی‌های خود به مدت طولانی‌تری راضی هستند، مشتاق هستند چیزهای جدید را امتحان کنند و زمانی که ناامید میشوند، بهتر می‌توانند احساسات خود را بیان کنند. هم‌چنین تغذیه کودکان چهار ساله موضوعی است که نباید در این دوره از آن غفلت کرد.
هم‌چنین کودکان چهار ساله از تمرکز بالاتری برخوردار هستند و می‌توانند وظایف چالش‌برانگیزتری انجام دهند و درگیر شوند. سایر نشانه‌ها عبارتند از:
- بیشتر اوقات یک توپ برگشتی را می‌گیرد.
- می‌پرد و چند ثانیه روی یک پا می‌ایستد.
- نوشیدنی‌ها را می‌ریزد و غذای خود را له می‌کند.
- بدون کمک از پله‌ها بالا و پایین برود.
- به‌راحتی به جلو و عقب راه برود.
- سه‌چرخه را رکاب بزند.
- مثلث، دایره، مربع و اشکال دیگر را کپی کند و نقاشی بکشد.
- از چنگال و قاشق استفاده کند.
- به تنهایی و بدون کمک لباس می‌پوشد، مسواک می‌زند و دستشویی می رود.
نشانه‌های توسعه ارتباطی و زبانی کودک چهار ساله
کودک چهار ساله به دلیل رشد دایره لغات می‌تواند گفت‌وگو کند و نه تنهامی‌تواند به آسانی و منطقی به سؤالات ساده پاسخ دهد، بلکه احساسات خود را می تواند بهتر بیان کند. سایر نشانه‌ها عبارتند از:
- داستان می‌گوید و بخش‌هایی از داستان‌ها را به یاد می‌آورد.
- جمله‌بندی را می‌داند و از کلمات به‌درستی استفاده می‌کند.
- آهنگی را از حفظ می‌خواند.
- نام و نام خانوادگی خود را می‌گوید.
- به وضوح ارتباط برقرار می‌کند و صحبت می‌کند.
- مفهوم شمارش و اعداد را می‌داند.
- رنگ‌های اصلی را می‌شناسد.
نشانه‌های رشد اجتماعی و عاطفی کودک
کودکان چهار ساله احساسات خود را به روش‌های مختلف نشان می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، آنها ممکن است از کلمات برای به اشتراک گذاشتن احساسات خود استفاده کنند، مانند “من ناراحت هستم”.
آنها شادی، عصبانیت یا ناراحتی در حالات چهره نمایش می‌دهند یا حتی بر سر موضوع‌های ساده لجبازی کنند، البته تلاش می‌کنند توانایی خود را در مدیریت احساسات برای مطابقت با محیط و کنترل احساسات خود بهتر کنند. سایر نشانه‌های رشد عاطفی عبارتند از:
- با کودکان دیگر به‌صورت گروهی بازی می‌کند.
- برای حل اختلافات خود مذاکره می‌کند.
- بازی با کودکان دیگر را به بازی‌های فردی ترجیح می‌دهد.
- از انجام کارهای جدید لذت می‌برد.
- در بازی و ارتباط با دیگران خلاق‌تر رفتار می‌کند.
- واقعیت را از تخیلات تشخیص می‌دهد.
- رضایت یا نارضایتی خود را نسبت به موضوعی ابراز می‌کند.
- به دنبال تجربیات جدید است.
- خشم را به‌جای فیزیکی (بیشتر اوقات) به‌صورت کلامی ابراز می‌کند.
- مستقل‌تر می‌شود.
- از خطر دوری می‌کند، مانند نپریدن از ارتفاعات بلند در زمین‌بازی.
- رفتار را بر اساس مکانی که در آن قرار دارد (محل عبادت، کتابخانه، زمین‌بازی) تغییر می‌دهد.
- درگیر بازی‌های تخیلی می‌شود.
تا اینجا با مراحل رشد شناختی کودک آشنا شدید و با درک بهتر علايم رشد ذهنی، فیزیکی و ارتباطی او از نحوه تربیت کودک به شناخت رسیدید.
بازی‌ها و فعالیت‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید با کودک خود امتحان کنید تا با هم سرگرم شوید و مهارت‌های گفتاری و شنیداری، ساختن واژگان، شمارش و دیگر مهارت‌های اولیه سواد را به منظور آموزش کودک چهار ساله خود ایجاد کنید، البته کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای رشد بهتر و یادگیری فرزندتان انجام دهید، مانند:
۱. با هم کتاب بخوانید
کتاب‌هایی را برای آموزش کودک چهار ساله خود بخوانید که به گسترده‌تر شدن دایره لغات آنها کمک کند و باعث شود کودک شما از نظر تحصیلی عملکرد بهتری پیدا کند.
یکی دیگر از فواید کتاب خواندن برای کودک چهار ساله این است که آنها از دنیای پیرامون خود به درک عمیق دست پیدا می‌کنند.
۲. به کتابخانه بروید
بازدید از کتابخانه یک راه عالی برای کشف دنیای کتاب‌ها به منظور آموزش کودک چهار ساله است. این کار به فرزند شما این فرصت را می‌دهد که کتاب‌های داستانی، غیرداستانی و شعر را بشناسد، ورق بزند و از بین طیف گسترده‌ای از انواع کتاب‌ها، کتاب مورد‌علاقه خود را انتخاب کند.
۳. آواز بخوانید
آواز خواندن به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های گفتاری و شنیداری خود را بهبود دهد و با کلمات سرگرم شود.
۴. کاردستی درست کنید
کاردستی درست کردن و بازی با قیچی و کاغذهای رنگی یک راه عالی برای توسعه هماهنگی، کنترل و ایجاد قدرت در ذهن و دستان کودک محسوب می‌شود.
۵. بازی های ریاضی انجام دهید
از آنجایی‌که بیشتر کودکان در این سن عاشق بازی کردن هستند می‌توانید از طریق بازی‌های تعاملی و سرگرم‌کننده مهارت‌های ریاضی را در آنها تقویت کنید.
برخی از فعالیت‌ها و بازی ها به طور خلاصه در زیر آمده است:
- زمان مشخصی را برای دویدن و بازی در نظر بگیرید.
- به کودک اجازه دهید با دوستان خود بازی کند و اختلافات را که بین آنها پیش می‌آید حل کند.
- هر روز برای کودک قصه بخوانید و درباره داستان‌ها سؤالاتی بپرسید، به عنوان مثال بعد از چند صفحه کتاب خواندن از او بپرسید فکر می‌کند بعد چه اتفاقی می‌افتد؟
- با کودک درباره اتفاقات روزمره صحبت کنید و به‌دقت به حرف‌های او گوش دهید.
- با او بر سر موضوعاتی مثل کنترل احساسات، کار کنید.
در این سن جدا از موارد مرتبط با رشد شناختی و ذهنی کودک ضروری است به کودک، خودمراقبتی را یاد دهید اینکه نسبت به بدن خود حساس باشد و در صورت رویارویی با خطر از افراد امن کمک بگیرد، سایر موارد مرتبط با خودمراقبتی در زیر به آنها اشاره شده است:
- فقط از بزرگسالان خاص و قابل اعتماد کمک بخواهد.
- اگر در خانه ساعاتی را به تنهایی می‌گذراند در را به روی غریبه باز نکند.
- مطمئن شوید که فرزندتان نام کامل، آدرس و شماره‌تلفن خود را می‌داند.
- در مورد کارهایی که باید در مواقع اضطراری باید انجام دهد، مانند شماره‌گیری ۱۱۰ صحبت کنید.
- به کودک خود یاد دهید که هیچ رازی را از شما مخفی نکند.
- به کودک خود یاد دهید که قسمت‌های خصوصی بدن خود را بپوشاند.
- به کودک خود یاد دهید که دیگران حق ندارند قسمت‌های خصوصی بدنش را نگاه یا لمس کند.
برای شناخت بیشتر تحولات جسمی و روانی کودکان در سنین مختلف بر روی لینک‌های زیر کلیک کنید:
